Onze fietstocht start op gewijde grond. Exacter: bij het fietsenrek voor Villa Mondriaan in Winterswijk. In 1880 verhuisde de toen 8-jarige Piet Mondriaan naar dit herenhuis. Nu hangt datzelfde statige pand vol met zijn schilderijen. Kunstwerken die een ideale voorbeschouwing vormen voor een fietstocht rondom Winterswijk.

Maar Mondriaan was toch die man met die neurotisch geordende, veelkleurige vierkantjes en rechthoeken? Van Victory Boogie Woogie? Dat gekantelde schilderij van het Gemeentemuseum Den Haag? Klopt, maar hij begon ooit met realistische landschappen. Landschappen die hij vond rond Winterswijk. Landschappen waar je nog elke dag doorheen kunt fietsen omdat in deze streek veel bij het oude is gebleven. En precies deze realistische werken zijn hier te bewonderen. Er hangt zelfs een potloodtekening waarop Mondriaan te zien is, terwijl hij zit te schilderen op een fiets.

Reeën kieken
Met kaart en zonder palet fietsen wij de stad uit. Vlak voordat we vol het coulissenlandschap inrijden, doen we het natuurbad Strandbad Winterswijk aan. Een werkverschaffingsproject uit de crisisjaren dat er sinds de renovatie in 2011 weer strak origineel bijligt. Helaas is het te koud om een baantje te trekken en daarom nemen we een trefzekere duik in de lunchkaart van restaurant Strandlodge, dat over het zwembad uitkijkt.

Rust en ruimte
Op naar het Woold, een buurtschap dat de allesverwoestende ruilverkaveling altijd buiten de wei- en akkerlanden wist te houden. Dat is te danken aan de scholtenboeren, die niet gevoelig waren voor het argument dat schaalvergroting hen nog meer rijkdom zou brengen. Ze lieten nog liever geld liggen, dan dat hun parklandschap tot één onafzienbare akker zou worden omgeploegd. Zelfs Koning Schaalvergroting Sicco Manshold lukte het niet een enkele meter coulisse weg te bulldozeren. Door deze beperkingen ontdekten Wooldse boeren als eersten hoe je ook de kost kunt verdienen met een fijnschalig bedrijf, ruim voordat duurzaam en beleving hip werden.

Als we de Wooldseweg verlaten, barst het Woold pas echt goed los: rust en ruimte, exclusief voor iedereen die de moeite neemt dit fietsend tot zich te nemen. Gratis en voor niets. Alhoewel, bij geitenkaasboerderij De Brömmels brandt de pinpas in de zak. De geitenkaas met fenegriek, of zoals ze hier zeggen: ’met die nötjes’, kunnen we niet laten liggen. Terwijl melkmeisje Mariët een pondje zuivere zuivel afsnijdt, vraagt ze of we misschien de jongste geitjes de fles willen geven. Helaas, onze fietssturen schudden van nee, want we worden verwacht op de Hermienhoeve. Daar geen zuigflessen of geiten, maar een robot die zestig koeien melkt waar Gerwin en Heleen vervolgens koeienkaas van maken. Ook hightech en eerlijk ambacht gaan smakelijk samen, zo blijkt.

Proeven
Nabij fietsknooppunt 39 passeren we De Reeborghesch, waar wijnboer Henk Marmelstein tien jaar geleden voorzichtig zijn eerste druiven plette. Nu groeien er vijftien soorten wijn en dat moeten we volgens de seniore viticulteur even proeven. Wij slaan de uitnodiging nederig af. Wel gaat er een flesje Robien Fortwien mee onder de snelbinders. „Ideaal voor bij de kazen van Brömmels en de Hermienhoeve”, roept Henk ons nog na.

We verlaten kort het fietsknooppuntennetwerk voor een tweede alcoholische attractie: de Witte Lelie. Een enorme boerderij, waar Carla en Ronald likorettes stoken en jams en chutneys prakken. We mogen ook hun woonvertrekken zien. Of beter: schatkamers, want smaakvol gedecoreerd met hun eigen gouaches, porselein, sodaflessen en religieuze prenten. Te mooi om te missen, het is een groot raadsel waarom de fietsknooppuntenprikkers aan deze plek voorbijgingen.

Reeën
In het Rookshuus, een verbouwde boerderij uit de 17e eeuw, staat ons bed. Bij een kop thee maakt uitbaatster Jolanda reclame voor de nachten in het Woold. „Er is bij ons zo weinig lichtvervuiling, dat de sterren altijd knalhelder zijn.” Maar eerst melden we ons voor een weldadige wellness en het avondmaal bij De Gulle Waard. Terug op het erf van de B&B zien we wolken in plaats van de beloofde sterren. Maar Jolanda tovert direct een alternatief tevoorschijn: reeën kieken in de vroege ochtend. En zo geschiedt, na een te korte nacht tellen we met manlief Gosse dertien reeën en een haas. In een letterlijk schitterend landschap, dat duidelijk moet wennen aan de felle ochtendzon. De landschappen van Piet Mondriaan zijn mooi en innemend. En het fijne is: je kunt alles aanraken zonder bang te hoeven zijn dat het alarm afgaat.